و معنای دیگر «زینَتَکُم» میتواند مرتبط با زینت باطنی باشد؛ یعنی مرتب کردن و زینت دادن درون، تمیزکردن نیّت از رضایت غیر الله، خالص کردن عبادت برای معبود و جلوگیری از هرگونه بدعت در اعمال عبادت؛ یعنی تروتمیز کردن درون با خرقه ایمان و زهدوتقوا و اخلاص، یعنی به دور ریختن هرگونه کینه و حسد و بد گمانی؛ پس آفریدگار متعال درین آیه از بندگان می خواهد که حرمت مسجد را هم با زینت ظاهری و هم زینت باطنی رعایت کنند؛ همانگونه که آفریدگار متعال به ابراهیم و اسماعیل اینگونه دستوری می دهد:
[… وَ عَهِدْنَا إلَى إبراهِیمَ وَ إسمَاعِیلَ أنْ طَهِّرَا بَیْتِیَ للطَّائفِینَ وَ الْعَاکِفِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُودِ] بقره/۱۲۵
«به ابراهیم و اسماعیل توصیه کردیم که منزلی مارا برای طوافکنندگان و اعتکافکنندگان و رکوع و سجودبرندگان (از هر چه ناپاکی کفر و گناه و هر چه ناپاکی مکانی میباشد) تمیز و پاکیزه نمایند.»
اصحاب گرامی نبی خداوند h در مسجد یا این که عبادت اعمال میدادند، یا این که درگیر بیان و خواندن و تامل بودند مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد یا این که همدیگر را پند و راهنمایی میکردند؛ حتی از هنگام ورود به مسجد. از ابو اُسید ساعدی c قصه میباشد که نبی اکرم h فرمودند: «هرگاه یکیاز شما وارد مسجد می شود این دُعا را بخواند:
[اللَّهُمَّ افْتَحْ لِـی أبْوَابَ رَحْمَتِکَ]
«ای الله دروازههای رحمتت را برایم بگشا.»
و زیرا از مسجد بیرون گردد این دعا را بخواند:
[اللَّهُمَّ إنِّی أسْئَلُکَ مِنْ فَضْلِکَ] ۱ مسلم
«ای الله فضل و ادب اورا می خواهم.»
در کتاب معارف الحدیث در تفصیل این حدیث آمده میباشد که «لفظ عفو بیشتر بر انعامات شرعی و معنوی و لفظ فضل و ادب بر رزق و نعمتهای مادی اطلاق شده لذا نبی اکرم h به هنگام ورود دعای فتح، باب عفو وبخشش را یاد دادن دادند، زیرا مسجد مکان کسب نعمتهای فقاهتی، معنوی و اخروی میباشد و به رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد هنگام خروج از مسجد طلب فضل و ادب و نعمتهای مادی را تلقین فرمودند.»۱
و سنت میباشد که هرگاه کسی وارد مسجد شد، دو رکعت نماز تحیهالمسجد بخواند،
[إذَا دَخَلَ أحَدَکُمُ المَسْجِدَ فَلْیَرْکَع رَکْعَتَیْنِ قَبْلَ أنْ یَجْلِسَ]۲ بخاری
«هرگاه یک کدام از شما وارد مسجد شد، پیش از این که بنشیند دو رکعت نماز بخواند.»
یکی شیوه های رعایت حرمت مسجد، جاری ساختن عبادت درست و بر اساس با سنت و جلوگیری از هرگونه اجرا کنسل و سخنان بیهوده میباشد، اینگونه ایفا و سخنانی تقدّس مسجد را میشکند و عملاً حرمت آن را از نظر ها میبرد، به همین عامل تأثیر عبادت را بر نفوس کاهش می دهد.
نشستن اشخاص در مسجد و کلام کردن آنها درباره ی معامله و داد و ستد و کارها دنیایی و طمع و غایب بودن و بهتان و مضحککردن، از اموری میباشد که مسلمان ها را از حافظه معبود و مرگ و قیامت و گسترش مسلمین و نه و صلاح وی گشوده می دارد، اینگونه سخنانی در مسجد ناروا و خطا میباشد.
عبدالله بن عمرو بن عاص c داستان مینماید که:
[نَهَى رَسُولُ اللهِ عَنْ تَنَاسُدِ الأشْعَارِ فِی المَسجِدِ وَ عنِ البَیْعِ و الأشْتراء فِیهِ وَ أن یَتَحَلَّقَ النَّاسُ یَومَ الجُمُعَهِ قَبلَ الصَّلاهِ فِی المسجدِ]۱ ترمذی و أبوداود
«نبی h از شعرگویی و مشاعره و خریدوفروش در مساجد ممانعت فرمودند و از این هم بازداشتن فرمودند آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد که روز آدینه، پیش از نماز، عموم دسته دسته در مسجد انباشته شده و کلام نمایند.»
همینطور حسن بصری / در حدیثی مرسل ماجرا مینماید که پیامبرh فرمودند:
«وقتی خواهد آمد که سخنهای مادیِ عموم در مساجد خواهد، بر شما ما یحتاج میباشد که با آنها همنشین نباشید، معبود با وی هیچ ارتباطی ندارد.»۲
بله! نباید عبادت را با اینگونه اجرا معدود ارزشی تباه کرد و بر هر مسلمانی موردنیاز میباشد، از اینگونه سخنان کنسل و شغل های بیهودهای جلوگیری نماید و نگذارد در عبادت خالصانهاش خدشهای وارد خواهد شد.
ولی هرکاری که برای اصلاح شخص و ملت، توسعه جامعه و امت، پیشبرد هدف ها اسلامی، ریشهکن کردن فقر و خرابی و آخرت اشخاص، اثرگذار و آفریننده باشد، اجرا دادن آن در مسجد درست میباشد. در مسجد عبادت و نماز و رمز و نیاز، اعتکاف و خلوت با آفریدگار، یاددادن و تعبیروتفسیر قرآن، ذکر و گستردن روایات نبوی، خطابه و سخنرانی در اعلام کردن احکام آئین و شریعت، تقویت روحی و دیوانه اشخاص و درخصوص هرآنچه نه و صلاح امت اسلام را در ادامه دارااست، جایز و درست می باشد، همانگونه که نبی h در مسجد آئین را به صحابه یاد دادن میاعطا کرد و برای آن ها سخنرانی می کرد و به سؤالات آنها جواب میاعلام کرد و در جهت پیشبرد امت اسلام و تبلیغ و توسعه آن کوشش میکرد.
فرستاده h میفرماید: «گردآوری نمی شوند گروهی در منزلای از منزلهای آفریدگار که کتاب پروردگار را خواندن نمایند، و به آموختن و تعلّم بپردازند، مگر این که بر آنان ادب نازل گردیده و عفو وبخشش آفریدگار آنهارا فرا می گیرد و ملائک در اطرافشان رینگ میزند و معبود از آنان در نزد فرشتگان خاطر مینماید.»۱ مسلم
«حضرت عایشه ب قصه مینماید که روزی پیامبر الله h را دیدم که کنار دروازهی منزل اینجانب ایستاده میباشد، در حالی که گردآوریای از عموم حبشه، درون مسجد تمرین نیزه میکردند آن حضرت چادرش را روی اینجانب انداخت تا در کنار وی نیزه بازی آنان را تماشا کنم.»۲
نیزهبازی عموم حبشه خیر فقط به حرمت مسجد لطمه نمیزند بلکه سبب ساز یادگرفتن نظامی اصحاب می شد. نبی شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد عفووبخشش h میخواهد صحابه با نگاه کردن به وی فوتوفن نیزهزنی و شمشیرزنی آنهارا بیاموزند، و این رعایت کردن حرمت مسجد و نقش آن در تربیت اشخاص جامعه اسلامی میباشد.
حتی بعضی وقت ها هم مسجد النبی به درمان گاه زخمیها و محل مداوای آنان تبدیل میشد.۱ «مسجد برای کارها مسلمانها و برای تک تک آنچه که نه و صلاح آئین و دنیای آن ها میانجامد، اوضاع شدهاست و دراین راءس میباشد که عموم با حقایق اسلامی و واقعیات شریعت در مجموع کارها معاش خویش اعمّ از معنوی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و … آشنا شوند.»۲ حرمت و تقدّس مسجد بدین میباشد که به جایگاهی برای مجاورت شدن به پروردگار متعال تبدیل خواهد شد، و در جهت سازندگی و بسط جامعه و تربیت اشخاص به عمل گرفته گردد و در غیر این شکل حرمت و تقدّس مسجد شکسته گردد.